Αξιολόγηση του σχολικού βιβλίου των Θρησκευτικών της Γ΄Γυμνασίου της περιόδου 2006-2016

Περίληψη

Η παρούσα έρευνα αντλεί τα θεωρητικά της ερείσματα από τις μελέτες σχε­τικά με τον ρόλο του σχολικού βιβλίου και τις λειτουργίες του και εντάσσεται στην αξιολογική έρευνα του «κύκλου ζωής» των σχολικών βιβλίων. Σκοπός της είναι η αξιολόγηση του σχολικού βιβλίου των Θρησκευτικών της Γ Γυμνασίου της περιόδου 2006-2016 με βάση τις χρηστικές - τυποεκδοτικές προδιαγραφές, την παιδαγωγική - δι­δακτική και μεθοδολογική καταλληλότητα, την κειμενογλωσσική καταλληλότητα, την κριτική ανάλυση της εικονογράφησης καθώς και την κοινωνική διάσταση. Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε είναι η Ποιοτική Ανάλυση Περιεχομένου σε συνδυασμό με την ερμηνευτική και τη «γραμματική» του οπτικού κειμένου. Από τις αναλύσεις προκύπτει ότι το υπό έρευνα σχολικό βιβλίο όσον αφορά τα χρηστικά - τυποεκδοτικά χαρακτηριστικά είναι στο σύνολό του κατανοητό και εύκολα αξιοποιήσιμο τόσο από τους μαθητές/τριες, όσο και από τους/τις εκπαιδευτικούς, ωστόσο, σχετικά με τη με­ θοδολογική καταλληλότητα, μεταξύ άλλων, δεν προάγει την παραγωγή ερμηνευτικού λόγου εκ μέρους των μαθητών/τριών και δεν ωθεί σε εννοιολογική προσέγγιση και επαγωγικές διαδικασίες συγκρότησης της γνώσης, ενώ παρατηρείται απουσία διεπι­στημονικότητας και μη ικανοποιητική αξιοποίηση της διαθεματικότητας. Αντίθετα, τα κειμενογλωσσολογικά χαρακτηριστικά του κεφαλαίου αξιολογούνται θετικά σε γενικές γραμμές, αν και η υψηλού βαθμού περιχάραξη έχει αποτέλεσμα να μην προωθείται τελικά η κριτική και αποκλίνουσα σκέψη. Θετική είναι η αποτίμηση του κριτηρίου της διδακτικής λειτουργίας της εικονογράφησης των κεφαλαίων, η οποία -αν το σχολικό βιβλίο ωθούσε επαρκώς στην αξιοποίησή τους- θα μπορούσε να συμβάλει στην αναπλαισίωση της γνώσης και στην ανάπτυξη «κριτικού πολυγραμματισμού» στους μαθητές/τριες. Όσον αφορά την κοινωνική διάσταση, το υπό ανάλυση σχολικό βιβλίο δεν αντιστρατεύεται στην επιδίωξη του βασικού σκοπού της αγωγής που είναι η καλ­λιέργεια κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής.